In welke opzichten verschilt Brussel het meest van Den Haag?
'Het grootste verschil op het politieke vlak is dat je om moet kunnen gaan met heel veel verschillende culturen. Het stereotype dat je dan hebt van een Duitser, of een Spanjaard blijkt dan in werkelijkheid te kloppen. Een land als Frankrijk bijvoorbeeld is van oudsher heel centralistisch georganiseerd en nog steeds, alles wat van het Élysée afkomt, is een decreet en dat merk je bijvoorbeeld ook nu heel sterk ten tijde van Corona. Een intelligente lockdown zoals in NL en het leggen van de verantwoordelijkheid in de samenleving en aangeven dat mensen daarin hun verantwoordelijkheid moeten némen, dat past niet in de Franse cultuur.
Zij moeten met een papiertje toestemming krijgen om van A naar B te gaan. Dat alles merk je dus ook politiek gezien, het is veel hiërarchischer. Met Spanjaarden spreken is heel gezellig maar het kan alle kanten op gaan. Duitsers zijn veel gründlicher en heel erg op de details. Nederlanders zijn pragmatisten en heel erg direct. Dus ja, de stereotypen die zie ik wel sterk bevestigd worden. Dat betekent ook dat je de manier waarop je politiek wilt beïnvloeden steeds moet aanpassen op de persoon die je voor je hebt. Als politicus moet je dus wel de gebruiken kennen, om erop te kunnen anticiperen.
Wat merk je in het werk van de Corona-epidemie?
Dat ook wij op afstand werken, ben inmiddels al ruim een maand thuis in Dalfsen aan de slag. Ik zit, terwijl je mij interviewt, bijvoorbeeld in een grote stemming over wetgevingspakketten die moeten aangepast worden aan de Coronacrisis, en budgetten en geldstromen die naar Covid19 toe moeten in plaats van waar het oorspronkelijk voor bedoeld was. En het gaat in die stemming ook bijvoorbeeld over medische apparatuur waar zeer recent hogere eisen aan gesteld werden. Dat gaan we nu even niet doen, dus moet de wetgeving weer aangepast worden. Dit is al de 2eronde hiervoor. Ik ben vanuit Renew Europe als eerste vicefractievoorzitter en chief whip, dus verantwoordelijk voor de politieke inhoud, bezig om te zorgen dat wij als politieke groepering er goed op staan.
Dat betekent dan weer dat we gisteren een heel uitgebreid maatregelenpakket gepresenteerd hebben hoe volgens ons met Covid19 om te gaan nu en in de toekomst. Gisteren was het debat, vandaag zal er gestemd worden over een resolutie vanuit het EP. Die resolutie is geïnspireerd door Renew Europe, die initiatiefnemer hiervan is. Je kunt dit niet in je eentje oplossen als land. Stel je gaat in de toekomst met apps werken en je gaat naar Duitsland, dan is het wel zo handig als je dan ook bericht wordt als je in aanraking bent gekomen met iemand die besmet is. Mondkapjes is ook een goed voorbeeld van tekorten gezamenlijk oplossen waar die zich voordoen, en dat vergt behoorlijk wat lobbywerk. En natuurlijk het economisch herstel. Dat kunnen we niet alleen met een open economie als de onze.
Heeft Renew Europe de ALDE vervangen?
Als partij niet, maar als politieke fractie in het EP wel. Het is de 3e grootste politieke groepering van het Europese Parlement (ALDE was altijd 4eof 5e), ben zelf, was toen nog Kamerlid, achter de schermen nauw betrokken geweest bij de onderhandelingen om de Franse delegatie En Marche van Macron bij ons te krijgen. Als je echt daadwerkelijk iets wilt betekenen in zo’n parlement moet je echt massa hebben. Christen- en Sociaaldemocraten hadden van oudsher de meerderheid. Dat is nu niet meer zo, ze hebben nu een derde groep nodig en dat zijn wij. We zijn heel duidelijk agenda-zettend, zoals nu met Covid19. Het is wennen voor de anderen dat er een nieuwe groep is en ook dat die consequent met consensus werkt.
Mijn persoonlijke inzet was om snel “Asiel” Plan Azmani op de agenda te zetten. Dat is qua consensus heel ingewikkeld geweest, want je werkt dan ook samen met linksere partijen in onze fractie bijvoorbeeld ook D’66. Het is boven ieders verwachting gelukt. En we presenteren steeds nieuwe voorstellen, bijvoorbeeld op gebied van Artificial Intelligence en de Green Paper. Je zit met veel verschillende gelaagten en verschillende huizen om binnen een nieuwe groep consensus te krijgen is best lastig. Het is echter wel mijn taak. Tot nu toe gaat dat aardig goed. Het is heel ambitieus en heel leuk.
Welke functies en rollen vervul je momenteel?
Naast eerste vicefractievoorzitter van Renew Europe, ben ik ook delegatieleider van de VVD. Dat vind ik heel erg leuk om te doen. Er zijn 5 MEP’s (Members of the European Parliament) met allemaal medewerkers, tegen de 25 personen. We werken écht als een team en daar ben ik ook echt heel erg trots op. In het verleden waren het vaak vrij losse ‘kantoren’ en ik heb er de afgelopen maanden heel veel in geïnvesteerd om mensen als een team te laten werken, het creëren van teamgevoel. Mensen werken ook voor meerdere MEP’s tegelijk en daardoor krijg je veel meer kruisbestuiving. Veel nieuwe mensen zijn ook aangetrokken. Het loopt op dat punt erg goed. Mis ze nu wel, maar we houden nu veel Zoom meetings.
Hoe verhoudt dit werk zich ten opzichte van je vorige banen?
Ik heb eigenlijk altijd leidinggegeven. Ben begonnen bij de IND in Zwolle bij procesvertegenwoordiging, een soort advocatenkantoor na mijn studie en gaf daar ook relatief snel leiding, en ben daarna doorgestroomd naar het hoofdkantoor van de IND en was onderdeel van het directieteam van een groot onderdeel van de IND. Ervoor zorgen dat organisaties, teams en vooral mensen goed functioneren, zie ik wel als de rode draad in mijn carrière. Ik haal er ook heel veel plezier uit om mensen te zien groeien.
Bestaat je werk nu voornamelijk uit managen?
Nee, ik ben ook gewoon Europarlementariër, dat is mijn derde rol, doe ook mijn eigen dossiers. Ik zit in de LIBE-commissie dat gaat o.a. over immigratie, asiel, veiligheid en de vrijheden, rule of law. En ik doe buitenlandse zaken. Zo heb ik het initiatief genomen, in het hele parlement, om de Turkse interventie in Noord Syrië te veroordelen. Wat mij verbaasde dat het relatief stil was hierover, en ik kon daardoor het onderwerp ook goed naar mijn hand zetten.
Wat houdt dat in, in de EU politiek iets naar je hand zetten?
Ik heb een brief gestuurd voorafgaand aan de raad van de ministers van Buitenlandse zaken met 270 handtekeningen van andere parlementariërs. Je probeert te zorgen dat het consequenties gaat krijgen, organiseert een debat en daar komt weer een resolutie uit. Verder doe ik nog de brugfunctie naar de VVD Den Haag. Dat is dan mijn vierde rol. Ik zit in principe élke donderdagavond bij het bewindspersonenoverleg. Ik probeer de VVD-bewindspersonen mee te geven wat er in Europa speelt en vice versa. We nemen kansen en risico’s door. En ik probeer de afstand tussen wat er in Brussel (dus in Europa) gebeurt en in Nederland kleiner te maken. Daar zijn we als delegatie ook veel mee bezig, om daar een goede slag in te maken. We willen veel zichtbaarder worden de komende jaren, in plaats van dat je alleen maar zichtbaar bent vlak voor de verkiezingen. Uiteindelijk is dat de belangrijkste rol, de brugfunctie naar de mensen in ons land, zodat je ze goed kan vertegenwoordigen.
Het klinkt alles bij elkaar alsof je 24/7 werkt?
Ja, daar leef ik eigenlijk op. Martiena mijn vrouw zei altijd gekscherend ‘al zit Malik achter de kassa bij AH, dan nog maakt hij er een 24/7 baan van en binnen no time is hij bezig met de reorganisatie van het filiaal’. Het zit in de aard van het beestje. Ik krijg energie van verantwoordelijkheid nemen en hou graag veel ballen in de lucht, zaken ten goede veranderen.
Dus dat is je drijfveer?
Ja, en het moet ook wel altijd ten goede komen aan mensen.
Hoe doe je dit agendatechnisch allemaal?
Donderdag Den Haag, en dan donderdag of vrijdag naar Dalfsen. Soms zit je in het buitenland, dus die agenda gaat wel alle kanten op. Maar in principe probeer ik de regelmaat erin te houden. Maandag ben ik dan weer terug in Brussel.
Zitten er veel nieuwe mensen in je team?
Liesje Schreinemacher en Bart Groothuis zijn nieuw. We zijn met z’n vijven en dat is de grootste delegatie na 20 jaar voor de VVD. Jan (Huitema) zat er al een tijdje en Caroline (Nagtegaal) is voor Cora (van Nieuwenhuizen) in de plaats gekomen toen Cora minister werd. Ik ben altijd bezig ook in het verleden om mensen zich te laten ontwikkelen. Mensen kunnen veel meer dan ze in eerste instantie zelf denken. Ik vraag veel van mensen die met mij werken, maar ik gun ze ook veel.
En als er nu op alle fronten ‘brand’ is?
Dan moet je prioriteiten gaan stellen en neem ik waar de grootste politieke uitdaging op dat moment ligt voor mijn rekening. Een van de medewerkers richt zich dan bijvoorbeeld meer op mijn inhoudelijke dossiers. De medewerkers werken ook heel inhoudelijk mee. Dat moet ook wel want de informatiehoeveelheid is gigantisch. We volgen als team ook álle commissies. Dat werd voorheen niet gedaan. Eerst volgde elke parlementariër 2 commissies, 1 hoofd en 1 sub. De andere commissies waar je dan niet in zat, werden niet gevolgd. Als er dan hier bijvoorbeeld een probleem was omtrent uitkeringen aan Oost-Europese werknemers, dan werd dat niet proactief opgepakt. Doordat medewerkers in het team ook de generieke commissies volgen, kunnen we écht alle zaken die voor Nederland van belang zijn volgen en erop inspelen qua risico’s en interventies. Het volgen van de commissies heeft ook een belangrijke signaalfunctie naar Den Haag. Wat er in Brussel speelt, komt meestal een jaar later in Nederland ook op de agenda. De VVD kan daar dan op inspelen en kijken welke richting ze op willen qua keuzes.
Als je voorheen niet in de politiek hebt gezeten, zou je dan een functie als deze kunnen uitoefenen? Er stonden opmerkelijk veel niet-politici dit keer op de kandidatenlijsten, vandaar mijn vraag.
Mijn rol zou je niet als beginnend politicus kunnen doen. Maar als Europarlementariër zou je wel kunnen beginnen. In het team heeft ook niet iedereen eerst in de Tweede Kamer gezeten. Jan is bijvoorbeeld medewerker bij Jan Mulder geweest en heeft gewerkt voor een Duitse Europarlementariër dus die kende al de Europese politiek, Caroline is helemaal nieuw op ervaring in Rotterdam na, Liesje was medewerker van Jeanine Hennis, en Bart heeft voor Henk Kamp en voor een Ministerie gewerkt. In mijn verschillende rollen heb je wel politieke bagage nodig. Ik heb veel aan de 9 jaar Kamer ervaring. Ik vervang ook de groepsleider. We zijn bijvoorbeeld naar Kroatië geweest met de andere groepsleiders omdat Kroatië het voorzitterschap heeft van de EU voor een half jaar. Ze worden dan verantwoordelijk voor de agenda, welke besluiten er worden gemaakt etc. Dan ga ik namens heel Renew Europe met de andere groepsleiders naar Kroatië om daar toelichting te geven waar wij staan, wat wij van belang vinden en hoe de agenda eruit moet komen te zien.
Je praat ook met commissarissen. Bijvoorbeeld Ursula von der Leyen als voorzitter van de commissie. De verantwoordelijke commissaris op mijn eigen dossiers, en anderen weten mij ook zelf snel te vinden door de rol die ik heb, dat je iemand bent met invloed en dan willen ze je graag dichtbij houden om te voorkomen dat er bepaalde zaken niet zouden worden gesteund. En zo kan ik ook invloed uitoefenen richting hen. Het gaat er in Brussel veel bi-lateraler aan toe dan in Den Haag. Hier in NL is er wel wat afstand als je met ambtenaren wilt spreken is dat best lastig. In Brussel is dat heel anders en kun je ook gewoon op de koffie bij de SG (secretaris-generaal=hoofd=head of department) van een departement.
Heb je al enig idee waar je over 3 jaar bent?
Mijn motto is het dragen van verantwoordelijkheid. Ik heb allerlei soorten werk gedaan. Ben opgegroeid in een gezin waar altijd hard werd gewerkt, en weinig inkomen was. Dus het maakt me eigenlijk niet uit. Ik kan ook prima morgen ergens achter de bar staan! Ik ben totaal hands on.
Wil je nog zaken meegeven voor de provincie?
Ik vind dat de verbinding heel sterk moet zijn. Ik hou contact met de lobbyisten, en ook met politieke bestuurders want er gaan grote geldstromen vanuit de EU naar NL, bijvoorbeeld naar Twente i.v.m. het Twentekanaal. Het is dus zaak om die lobby goed te organiseren. Ik ben zelf ook al lang woonachtig in Overijssel en dat verlies ik niet uit het oog. We kijken goed naar de ontwikkelingsmogelijkheden voor de regio'.
Anneriek Schönbaum & Malik Azmani, dank jullie wel voor het tot stand komen van dit interview!