Hoe ziet jouw ‘nieuwe’ leven eruit? Waar ben je mee bezig op dit moment?
Ik ben nog wekelijks in Den Haag. Mijn dochter Eleonore studeert daar op het gymnasium. Ik probeer er nu zo vaak als mogelijk voor haar te zijn, iets waar de afgelopen 12 jaar veel te weinig van gekomen is. Soms kook ik zelfs en help haar met het huiswerk. Ik heb het afgelopen jaar drie hoofdwerkzaamheden gehad.
De eerste is bij HCSS https://hcss.nl/ het Haags Centrum voor Strategische Studies. Het is een denktank, een beetje zoals Clingendael, maar Clingendael is veel groter. Allebei opereren we op het gebied van internationaal- en veiligheidsbeleid. Wij zijn iets meer op veiligheidsbeleid en de krijgsmacht gericht. We zijn ooit voortgekomen uit een idee dat leefde bij de oprichter Rob de Wijk (voormalig Clingendael), bij het ministerie van Defensie en bij TNO https://www.tno.nl/nl/ en die zijn 12 jaar geleden HCSS gestart.
Hoe verhouden die instituten zich tot elkaar?
HCSS is eigenlijk het best te vergelijken met de manier waarop BNR zich verhoudt tot de NOS, wij zijn dan BNR!
Geldt dat voor de inhoudelijkheid of voor het commerciële element?
Bij HCSS werken we in principe “uurtje factuurtje” en moeten we als een zelfstandige B.V. ook onze eigen broek ophouden. Clingendael doet daarnaast ook meer publieksgerichte taken. Wij ontvangen geen subsidie.
Werken er veel mensen bij HCSS?
5 directeuren, die zijn vergelijkbaar met accountmanagers, en er werken een aantal analisten en stagiaires. Ikzelf mag me bemoeien met de vertegenwoordiging in de media, de acquisitie, maar ook met de inhoudelijke analyses. Ik heb een hele vrije rol, dat bevalt me enorm.
Strategische studies is dat op gebied van binnenland, buitenland of beide?
Vooral buitenland en veiligheid. Maar er zitten ook binnenlandse componenten aan. We doen ook opdrachten voor het Ministerie van Landbouw, voor de Politie, de gemeente Den Haag in verband met taken voor de stad van Recht&Vrede, maar de hoofdmoot is toch wel buitenland en veiligheidsadvies. Dat houdt in álles wat te maken heeft met de krijgsmacht inzet, terreur, en inzet krijgsmacht/buitenlandpolitiek.
Door wie worden jullie dan ingehuurd?
Door onder andere het ministerie van defensie en het ministerie van buitenlandse zaken, maar soms ook door bedrijven en buitenlandse partijen. We hebben nu zelfs een opdracht van het Pentagon.
Moet je veel reizen voor je nieuwe job?
Ik word nog heel veel uitgenodigd, niet alleen op basis van HCSS, maar ook vanuit mijn verleden als kamerlid en NAVO-delegatieleider. De afgelopen maanden was ik achtereenvolgens in Taiwan samen met Henk Krol en de delegatie van Kamerleden, ik was in Singapore en in Londen bij Chatham house https://www.chathamhouse.org/, en in Parijs bij de Peace conference van Macron. Mijn werk bij HCSS ligt in het verlengde van mijn buitenlandwoordvoerderschap en voorzitterschap van de vaste Kamercommissie van defensie, dus het was wel een logische stap die nauw aansluit bij mijn passies en interesses. En ik word ook met enige regelmaat door media benaderd om mijn visie te geven, als een soort van G.B.J. Hilterman.
Doe je nog nieuwe ontdekkingen op het buitenland gebied?
Een van de dingen die ik bij HCSS heb ontdekt, is de Big Data-Analyse en Data forecasting. Het allerleukste is dat ze in toenemende mate analyses, verklaringen en projecties naar de toekomst kunnen schragen met big data-analyses. Het is een zeer interessant fenomeen. In de financiële wereld is dat al heel gebruikelijk, maar in de wereld van de sociale studies waar ook veiligheidsbeleid toe behoort, is dat nog veel minder usance. Analyses laten onderbouwen, illustreren en zelfs laten leiden door data is voor mij écht een ontdekking, er is een wereld voor mij opengegaan. Dat doe je in de politiek natuurlijk helemaal niet. Mijn politieke medewerkers waren altijd jonge en briljante mensen, maar deze jonge mensen weten niet alleen heel veel van buitenlandpolitiek maar ook hoe je algoritmes kunt opzetten om van het internet ‘massale’ gedragingen te halen tussen staten en niet-statelijke actoren. Dat is werkelijk zo fascinerend, echt supergaaf. Onderdeel daarvan is ook proberen te voorspellen waar de volgende conflicten of aanslagen plaatsvinden. Zo hebben we net een interessant rapport geschreven over het verband tussen klimaatopwarming, waterschaarste en toekomstige interstatelijke conflicten.
Hoe verhouden je huidige werkzaamheden zich tot je politieke carrière?
Ach, de trade-off is eigenlijk dat ik aan directe invloed heb verloren, maar dat ik aan vrijheid heb gewonnen. Ik zeg niet wezenlijk andere dingen dan ik als politicus zei (da’s misschien maar goed ook haha) maar ik hoef me niet meer druk te maken hoe dat valt bij premier Rutte, het kabinet of de coalitie partijen.
Je noemde drie werkzaamheden. Wat is de tweede?
Ik ben in Twente bezig geweest om onderzoek te doen door langs te gaan bij 50 ondernemers hoe we Oost Nederland en met name Twente in de vaart der volkeren konden opstoten. Dat heeft een rapport opgeleverd https://www.twente.com/Files/Images/Overig/twents-rentmeesterschap-nieuwe-stijl/TWENTS-RENTMEESTERSCHAP-NIEUWE-STIJL.pdf waarvan de actielijnen nu een voor een worden opgepakt. Het was erg goed om op die manier nog iets voor de regio te kunnen doen. Tamara van Ark is vandaag ( 3 dec.) in Twente om de actielijn op het gebied van arbeidsmarktbeleid te komen bespreken. Over de bestuurlijke aanpak is ook al een en ander in de pers geweest. Helaas ligt daar altijd in de media de nadruk op, het bestuurlijke geklooi. Dat komt dan verwrongen in de Tubantia omdat ze dat mooi vinden. Maar ik vrees wel dat het aftreden van achtereenvolgens John van der Vegt en daarna Arjan Gerritsen uit de Twente Board tekenen aan de wand zijn en illustreren wat ik opschreef over die eindeloze koffietafels.
Wat staat er in het rapport zoal voor de Provincie?
Ik hoop dat er voor de situatie die Nederland heeft laten ontstaan rond de N2000 gebieden, de bouw en de wegenbouw nu oplossingen geboden gaan worden. We moeten af van het idee dat boeren een probleem vormen, maar juist inzien dat boeren een deel van de oplossing zijn. Kijk bijvoorbeeld eens naar het initiatief Koudijs in Tubbergen/Denekamp, daar gebruiken ze een leeg gasleidingennet voor de aanvoer van biogas die de restproducten van de landbouw juist opleveren. Moeten we wel bereid zijn om boeren ook als energieleveranciers en zelfs transporteurs te erkennen, daar kan de provincie vandaag mee beginnen. Ik hoop ook dat Overijssel om aantrekkelijk te blijven doorpakt met de verbindingen, bijvoorbeeld de N35, mijn stokpaardje, waarmee het nu pondsgewijs de goede kant opgaat, daar moet de vaart inblijven. Maar opvallend was dat ook ondernemers niet langer alleen maar voor meer asfalt pleiten, ze zien in dat juist goede verbindingen met de trein - ook in de weekeinden en op de late zaterdagavond - van levensbelang zijn. Dus de Ziggo-dome op iets meer dan 1,5 uur treinen. Die constatering in mijn rapport had natuurlijk de voorpagina moeten halen van de Tubantia; “ondernemers eisen de trein”, maar zo zie je maar dat de regionale journalistiek aan dezelfde bedrijfsblindheid leidt als sommige bestuurders.
En op het gebied van woningbouw kunnen we in Overijssel zelfs iets spectaculairs doen met al die geweldige bouwondernemers en makelaars die we hebben. Ik heb van hen de toezegging dat ze bereid zijn om starters-woningen aan te bieden onder de 2 ton. Dat zou echt uniek in Nederland zijn, want deze groep krijgt nergens in Nederland meer een huis voor die prijs en voor alles wat meer kost krijgen ze geen hypotheek. Het risico in Nederland is nu al levensgroot dat die mensen tot einde dertig begin veertigste levensjaar blijven huren, geen vermogen opbouwen en daarmee de financiering van allerlei voorzieningen verder in gevaar brengen, te beginnen met hun eigen pensioen. Het kabinet Rutte-III heeft daarover ook de noodklok geluid en dus moeten er oplossingen komen. Twentse bouwers en makelaars zijn bereid om dit huzarenstukje als eerste in Nederland te gaan proberen. Ook dat zou voorpaginanieuws moeten zijn, in plaats van dat eindeloze gezeur over die overlegstructuren. De VVD Overijssel zou er goed aan doen dit punt hoog op de agenda te plaatsen, maar eigenlijk kunnen alle politieke partijen hier blij mee zijn.
Je had het over een derde werkzaamheid?
Een jaar of zeven geleden kwam er een bijzondere mevrouw op mijn pad, die een pleidooi hield om Nederland de zogeheten conventie van Washington te laten ondertekenen. Die conventie is belangrijk omdat deze afspraken maakt tussen staten en hoe die om dienen te gaan met gestolen kunst. Ik heb me daarvoor destijds ingespannen en Nederland heeft die Conventie inderdaad ondertekend. Deze mevrouw, Tasoula Hadjitofi (Walk of Truth https://walkoftruth.com en the Icon Hunter http://www.tasoulahadjitofi.com) heeft een stichting opgericht en daar wil ze nu een NGO (Non governmental organisation) van maken en ik help haar die op te zetten. De stichting houdt zich bezig met de opsporing, certificering van kunst en artefacten waarvan de herkomst niet direct kan worden vastgesteld of die zelfs gestolen is (“looted artefacts”). Heel fascinerend, want hierdoor komen 2 hobby’s van mij bij elkaar: aan de ene kant Kunst&Cultuur en aan de andere kant heeft het heel veel te maken met internationale diplomatie. Heel veel van die kunst komt namelijk uit oorlogsgebieden. Momenteel veel uit Jemen en voorheen ook uit Syrië en Irak. Maar ook is er veel uit de oudheid dat eigenlijk weer terug moet naar de landen van herkomst. Dat bracht me bijvoorbeeld begin dit jaar in Londen. Daar heb ik onderhandeld met een verzamelaar van artefacten uit de 4e eeuw voor Christus die oorspronkelijk uit Cyprus kwamen. Die gaan nu dus terug naar Cyprus. Het zijn bronzen en koperen voorwerpen die geëxposeerd gaan worden in het Kykkos klooster in noordoost Cyprus https://nl.wikipedia.org/wiki/Kykkosklooster. Een jaar geleden had ik het niet voor mogelijk gehouden dat ik me met dit soort dingen zou bezighouden en nu zit ik er volop in. En ook niet tijdens mijn tijd als woordvoerder Kunst en Cultuur, wat ik 2 jaar heb mogen doen.
Is er ook tweede wereldoorlog kunst bij?
Jazeker, het gaat terug tot de oudheid. Dus ook de Joodse roofkunst, die vooral in Nederland nog een issue is, valt daaronder.
Het klinkt als heel veel werk en een heel druk bestaan?
Ja en ik ben ook nog begonnen met een opleiding bij Nyenrode “New Board”. Die opleiding bereidt mensen voor op een non executive positie bij one tier en two tier boards. Dus de toezichthoudende functies. In een one tier board weet je dat de Raad van Bestuur of de Raad van Commissarissen vaak ook meestuurt op de onderneming en om dat in een groot bedrijf te kunnen gaan doen vond ik dat ik die opleiding nodig had. Het is goed om die governance modellen uitgebreid te bestuderen en ik zou het leuk vinden om volgend jaar ook eens in zo’n board te stappen.
Nou dan zijn de 24 bij 7 uren wel zo’n beetje om?
Ik ben ook nog tot voorzitter gekozen van de Twentse Zilveren Haring commissie. Dat is een leuke functie die me ook nog aan de regio blijft binden. Ik ben veel meer in Twente dit jaar en dat vind ik heerlijk. Ik kan eindelijk genieten van m’n boerderij in Delden. En ook de telefoon gewoon eens helemaal uitzetten. Ik ben goed geland maar nog niet op de plek van bestemming. Het is nooit af.
Zijn er nog zaken die je zélf graag te berde wilt brengen?
De verkiezingen komen er weer aan en ik hoop dat er geweldige campagnes gevoerd gaan worden om de aandacht van de kiezer vast te houden. En ik hoop dat veel lokale bekendheden zich ook op die lijsten laten zetten, zodat die lijsten wat langer worden. Daarmee verzamelen we heel veel kiezers. Dat is ook de manier waarop het CDA dat doet.
Mis je de politiek?
De politicus in mij gaat nooit verloren, maar ik mis het niet. Ik geef altijd trouw gehoor als de landelijke VVD een beroep op mij doet, maar ik doe nu ook veel andere dingen die me gelukkig maken en sommige zitten heel erg in het verlengde van mijn vorige werk.
Wil je over een paar jaar nog weer een politieke functie gaan bekleden?
Dat zie ik dan wel weer. Ik heb met hart en ziel m’n Kamerlidmaatschap gedaan, maar ik ben op dit moment juist met heel veel andere leuke dingen bezig en ik omarm de vrijheid die het mij gegeven heeft.